یکی از مهمترین مؤلفههای مرتبط با محیط کسبوکار در هر اقتصاد توجه به کارآفرینی است.کنسرسیوم دیدهبان جهانی کارآفرینی به عنوان مهمترین مرجع از سال 1999 هر ساله فعالیتهای کارآفرینانه را در کشورهای مختلف مورد ارزیابی قرار داده و در قالب گزارش سالانه منتشر مینماید.
نخستین گزارش شاخص دیدهبان جهانی کارآفرینی در سال1999 در رابطه با 14 کشورتهیه و منتشر شد و پس ازآن کشورهای بیشتری به این گزارش افزوده شدند.
درگزارش سال 2012این شاخص بـرای 69 کشـور محاسبه شد که تقریباً74 درصد جمعیت جهان و87 درصد کل تولید ناخالص داخلی جهان راپوشش میداد. از سال 1387 در ایران دفتر دیدهبان جهانی ایران در دانشکده کارآفرینی تشکیل شد و مطابق با برنامه زمانی اعلام شده و همزمان با سایر کشورها برای نخستین بار این پروژه تحقیقاتی را در ایران در سال 1387 به اجرا درآورد. از آن زمان تاکنون در گزارش دیدهبان جهانی کارآفرینی وضعیت ایران در مقایسه با سایر کشورها ازنقطه نظر کارآفرینی مورد بررسی قرار میگیرد.
تعریف شاخص کارآفرینی از منظر شاخص دیدهبان جهانی کارآفرینی GEM
کارآفرینی پدیدهای چندوجهی با معانی و تعاریف گوناگون است، با این حال در گزارش دیدهبان جهانی کارآفرینی این پدیده به عنوان هر نوع تلاش برای ایجاد یا مدیریت کسبوکار جدید (حتی خوداشتغالی) یا توسعه کسبوکار موجود توسط فرد یا گروه یا سازمان تعریف شده است. در گزارش دیدهبان جهانی کارآفرینی دو مؤلفه راهاندازی کسبوکار(کارآفرینی نو ظهور) و کارآفرینی جدید به عنوان کارآفرینی نوپا تعریف میشود که این شاخص معیار اصلی در مقایسه کشورها با یکدیگر میباشد. با این حال، دیدهبان جهانی کارآفرینی مراحل بعدی یعنی تثبیت کسبوکار و گرایشها و پتانسیلهای کارآفرینی و خروج از کسبوکار را نیز مدنظر قرار میدهد.
چارچوب نظری و رویکرد شاخص دیدهبان جهانی کارآفرینی دیدهبان جهانی کارآفرینی فعالیتهای کارآفرینانه در جهان را که بر 3 محور گرایشها، فعالیتها و اشتیاق به توسعه کسبوکار استوار است سنجش وارزیابی میکند.
گرایشها و ادراکات کارآفرینانه این محور بیانگر دیدگاه عموم مردم در خصوص کارآفرینی و کارآفرینان و درک قابلیتها و فرصتهای کارآفرینانه است، به طوریکه درک مردم و هنجارهای اجتماعی مؤلفههای اصلی آن میباشند. هوشیاری نسبت به فرصتهای مناسب برای آغاز کسبوکار در محیط فردی، اعتماد به مهارتها و تجربیات فردی برای راهاندازی کسبوکار و جهتگیری فردی نسبت به شکست از مؤلفههای درک مردم نسبت به محیط کارآفرینی میباشد، همچنین راهاندازی کسبوکار به عنوان گزینه شغلی مناسب منزلت اجتماعی بالای کارآفرینان در جامعه و توجه رسانهها به کارآفرینی به عنوان هنجارهای اجتماعی مرتبط با کارآفرینی در این محور مدنظر قرار میگیرد.
فعالیتهای کارآفرینانه این محور شامل انواع فعالیتهای مربوط به راهاندازی یا مدیریت کسبوکار جدید و با سابقه است که میتواند به تنهایی یا به کمک دیگران انجام پذیرد. در حوزه فعالیتهای کارآفرینانه میزان اجرایی شدن ایدههای کارآفرینی و به فعلیت رساندن آنها در کانون توجه قرار دارد. کارآفرینی نوظهور، کارآفرینی نوپا، کارآفرینی نوپا- فرصتگرا، کارآفرینی نوپا- اجباری، کارآفرینی تثبیت شده و خروج از کسبوکار از شاخصهای مختلف این حوزه هستند.
اشتیاق کارآفرینانه اشتیاق کارآفرینانه در ارتباط با فعالیتهای کارآفرینان پس از راهاندازی کسبوکار جدید است و شاخصهای این محور جهتگیریهای سیاستی یک اقتصاد را برای اشتغالزایی در آینده و توسعه اقتصادی مشخص مینماید. از شاخصهای این محور کارآفرینی نوپا با رشد بالا، نوآوری، کارآفرینی بینالمللی و ... میباشند.
ابزارها و داده های GEM منحصر به فرد هستند و برای گروههای ذینفع متعدد مفید است. با مشارکت در GEM:
دانشگاهیان: قادر به استفاده از روشهای روش شناختی منحصر به فرد برای مطالعه کارآفرینی در سطح ملی هستند.
سیاستگذاران: میتوانند با تصمیمگیریهای بهتر و کارآمدتر به کارآفرینان و اکوسیستمهای کارآفرین کمک کنند.
کارآفرینان: دانش بهتری در مورد سرمایهگذاری منابع کمیاب و نحوه تأثیرگذاری بر سهامداران کلیدی دارند تا از حمایت مورد نیاز برخوردار شوند.
حامیان: هر دو منافع سازمانی خود را پیش میبرند و از طریق ارتباط با GEM مشخصات بالاتری کسب میکنند.
سازمانهای بینالمللی : از بینش استفاده میکنند، اما همچنین میتوانند شاخصهای GEM را در مجموعه دادههای خود ترکیب کرده یا ادغام کنند، یا از دادههای GEM به عنوان معیاری برای تجزیه و تحلیل خود استفاده کنند.
GEM دارای سابقه قابل توجه و بسیار معتبر است. در اعداد، GEM نشان دهنده موارد زیر است:
دادههای 22 ساله ، امکان تجزیه و تحلیل طولی در جغرافیای مختلف و در سطوح مختلف را فراهم میکند.
سالانه حداکثر 200،000+ مصاحبه با متخصصان و افراد بزرگسال از جمله کارآفرینان در هر سنی
دادههای 115 اقتصاد در تمام قارههای جهان
همکاری با بیش از 500 متخصص در تحقیقات کارآفرینی
مشارکت بیش از 300 موسسه دانشگاهی و تحقیقاتی
حمایت بیش از 200 موسسه مالی