پنجشنبه, 09 فروردین 1403
پنجشنبه, 09 فروردین 1403
Thursday, 28 March 2024
روزنامه گیلان امروز [ شماره ۶۴۷۷ ]

 

بخش اقتصاد- بازار خودرو به سرعت در حال تغییر شکل است. اکنون چند سالی است که کشور هایی مانند چین، بریتانیا، آلمان و فرانسه، که همگی از جمله بزرگ ترین تولیدکنندگان خودرو در جهان هستند، اعلام کرده اند که تا سال ۲۰۴۰ میلادی، خودرو های بنزین سوز را کنار خواهند گذاشت.

دیگر تولیدکنندگان بزرگ خودرو، همچون برزیل هم به این روند پیوسته اند و تا ۲ دهه دیگر، تولید موتور های درون سوز را کنار خواهند گذاشت. صنعت خودروسازیِ ترکیه هم که تا یک یا دو دهه پیش به مراتب از صنعت خودروسازی ایران عقب تر بود، به زودی یک خودروی SUV (با نام تجاری TOGG) به بازار عرضه می کند که نه فقط برقی است، که در مقایسه با خودرو های ایرانی به مراتب ارزان تر است.

این در حالی است که برخی گزارش ها حکایت از این دارند که در کشور های حوزه اسکاندیناوی، همین حالا هم بین ۲۰ تا ۵۰ درصد از خودرو هایی که در هر سال به فروش می رسند، در سبد خودرو های الکتریکی قرار دارند.

 

بازی خیلی وقت پیش شروع شده است

کنار گذاشته شدن خودرو های بنزینی در جهان، ده سال پیش یک پیش بینی نه چندان دقیق بود و خیلی ها شاید به راحتی از کنار این پیش بینی می گذشتند. حالا، اما تقریباً بدیهی است که تا دو دهه دیگر، دست کم نیمی از تولیدات خودرو در جهان، الکتریکی خواهند بود و خودرو های بنزینی و فناوری های مربوط به آن ها نه فقط از عرصه رقابت کنار می روند، که برگ برنده نفت به عنوان یک کالای استراتژیک را هم از کشور های نفت خیز جهان می گیرند.

مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum) در گزارشی که چند ماه پیش منتشر شد، به بررسی افزایش تمایل به تولید و مصرف خودرو های برقی پرداخت و کشور های پیشرو در این حوزه را هم معرفی کرد.

بر اساس این گزارش، نروژ، ایسلند و سوئد، هر سه در منطقه اسکاندیناوی در شمال اروپا، پیشروترین کشور ها در حوزه خرید خودرو های برقی هستند. در این سه کشور، در سال ۲۰۲۰ میلادی، به ترتیب ۷۴.۸ درصد، ۴۵ درصد و ۳۲.۲ درصد از تمام خودرو های شخصی فروخته شده برقی بوده اند و این نشان می دهد که ممکن است در کمتر از چند سال آینده، در این کشور ها تمام سبد خودرو هایی که در هر سال به فروش می رسند، با خودرو های برقی پر شود.

از آن سو، در آمریکا، بر اساس برخی نظرسنجی های انجام شده، حدود ۷۸ درصد از متولدین «نسل هزاره» (موسوم به Millennials در ادبیات جمعیت شناختی)، یعنی کسانی که در فاصله سال های ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۶ میلادی متولد شده اند، تصمیم دارند خودروی برقی داشته باشند و در واقع، طرفدار گذار از خودرو های بنزینی کنونی به سمت خودرو های برقی هستند.

از آن سو، تمایل به خرید خودرو های برقی به جای خودرو های بنزینی در بین عموم شهروندان آمریکایی، اکنون حدود ۴۰ درصد است و این در حالی است که خودروسازان این کشور هم در سال های اخیر، تغییر رویه داده و خود را برای افزایش تولید خودرو های برقی آماده می کنند. بر این اساس، جنرال موتورز تا سال ۲۰۲۵ قرار است ۳۰ مدل جدید خودروی برقی به بازار معرفی کند و تا سال ۲۰۳۵ همه محصولات این شرکت در گروه خودرو های برقی طبقه بندی خواهد شد.

 

ایران کجا قرار دارد؟

تلاش برای تولید خودرو های برقی یا خودرو های غیربنزینی و باز کردن جای این خودرو ها در سبد مصرفی خودرو در ایران هم چند سالی است که آغاز شده، اما موضوع برای کشوری مانند ایران تا حدی دشوارتر از کشور های اروپایی و آمریکایی است و به همین جهت، روند «جا افتادن» خودرو های برقی در ایران، ممکن است طولانی تر باشد.

در مهرماه سال ۱۳۹۹، نخستین جلسه مشترک میان ایران خودرو و شرکت مپنا، به عنوان یک شرکت سازنده تجهیزات نیروگاهی و نیز لوکوموتیو، برای امکان سنجی همکاری مشترک برای توسعه خودرو های برقی برگزار شد.

 

خروجی این جلسه این بود که تولید خودرو های برقی در ایران می تواند ظرف ۱۸ ماه آغاز شود. مپنا، چند هفته پیش نخستین اتوبوس برقی کشور را هم با همکاری شهرداری مشهد راه اندازی کرد، اما به نظر می رسد تا «تجاری شدن» این خودرو ها در ایران، راه درازی مانده باشد.

 

عربستان از ایران جلو افتاد

اما ظاهراً رقبای منطقه ای ما بازی را شروع کرده اند. سال گذشته، نشریه بلومبرگ به نقل از وزیر انرژی عربستان سعودی، از برنامه این کشور برای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده هیدروژن در جهان خبر داد. بر اساس این گزارش، عربستان در راستای دستیابی به اهداف سند ۲۰۳۰ توسعه خود، توجه ویژه ای به انرژی های تجدیدپذیر داشته و قرار است با شکل دادن به یک زنجیره تولید جهانی، پای تولید هیدروژن را به صنعت خودرو هم باز کند.

بر این اساس، یک شراکت سه جانبه میان شرکت هایی از عربستان، آمریکا و ژاپن، برای گسترش استفاده از خودرو هایی با سوخت هیدروژن در عربستان کلید خورده و سرمایه گذار اصلی این موضوع هم شرکت ژاپنی «تویوتا» است که طراحی و تولید خودروی هیدروژنی مورد اشاره را بر عهده گرفته است.

شرکت آمریکایی Air Products & Chemicals برای ساخت جایگاه های سوختی که با سلول های سوخت هیدروژنی کار می کنند، سرمایه گذار اصلی بود و در تابستان گذشته، از شروع عملیات پروژه ساخت کارخانه عظیم تولید هیدروژن سبز با مشارکت شرکت «ای سی وی ای» عربستان خبر داد.

این پروژه پنج میلیارد دلاری، پس از ساخت قرار است روزانه ۶۵۰ تن هیدروژن سبز تولید کند که برای مصرف ۲۰ هزار اتوبوس با سوخت هیدروژن کافی خواهد بود. فرآیند کار هم طبق برنامه ریزی ها، از سال ۲۰۲۵ میلادی شروع خواهد شد. نکته، اما اینجا است که سوخت به صورت آمونیاک به بازار ها منتقل می شود و در محل به هیدروژن تبدیل خواهد شد.

 

چسبیدن به عادت ها

اما چرا ایران تمایل کمتری به تولید خودرو های برقی نشان می دهد؟ ماجرا از اینجا شروع می شود که ایران دارنده ذخایر بزرگ انرژی فسیلی است که در اختیار داشتن آن، انگیزه لازم برای کنار گذاشتن خودرو های بنزینی را کاهش می دهد.

یک بررسی در سال ۲۰۱۹ که توسط دانشگاه آکسفورد انجام شده، نشان می دهد که ایران بعد از چین دومین دارنده بزرگ ناوگان خودرو های گازسوز در جهان است که به تنهایی حدود ۱۷.۲ درصد از تمام خودرو های گازسوز در جهان را در اختیار دارد.

با این همه، در چین حدود ۶ میلیون خودرو گازسوز هستند که سهمی معادل ۳.۷ درصد از کل خودرو های فعال در این کشور را تشکیل می دهند، در حالی که در ایران، حدود ۳۲ درصد از تمام خودرو های فعال گازسوز هستند و ایران از این نظر در جهان جایگاه نخست را در اختیار دارد.

دسترسی به انرژی ارزان، احتمالاً اصلی ترین دلیل ایران برای عدم ورود یا ورود همراه با تعلل به حوزه ساخت موتور های غیرِ درون سوز است. اما این تمام ماجرا نیست. ماجرا از این قرار است که اگر کشور هایی مانند چین (که اکنون یک چهارم تمام خودرو های جهان را تولید می کند) به طور کامل به سمت تولید خودرو های برقی حرکت کنند، تولید خودرو های بنزینی و حتی تولید و صادرات بنزین در ایران، به تدریج بدون متقاضی خواهد بود. در واقع، از سال ۲۰۴۰ میلادی به بعد، تولید خودرو بنزینی همچون تولید درشکه و گاری در عصر خودرو های بنزینی خواهد بود.

از طرفی، در کشور هایی که چشم اندازی برای تولید خودرو های الکتریکی دارند، تولید این خودرو ها از حمایت اسناد قانونی فرادستی هم برخوردار است، اسنادی که نمونه آن دست کم فعلاً در ایران وجود ندارد.

این در حالی است که همچون بسیاری از تجاربِ پیشین، ممکن است خیلی زود فناوری های کهنه شده تولید خودرو های بنزینی، از طریق شرکت های دست چندم اروپایی، روسی یا چینی، به ایران فروخته شود و حتی خط تولید هایی در ایران، به منظور تولید خودرو های بنزینی ایجاد شود. به عبارت خلاصه، ممکن است صاحبان فناوری های پیشین، «روغن ریخته را نذر امام زاده کنند.»

چندان جای تعجب نخواهد بود که در چند سال آینده، برخی از فناوری های مرتبط با تولید موتور های احتراقی به ایران انتقال پیدا کند، چرا که این فناوری ها تا دو دهه آینده کنار گذاشته خواهند شد و مانند فناوری های دیگری که کهنه می شوند، شرکت های دارنده فناوری موتور های احتراقی هم ممکن است برای فروش آن ها به ایران اقدام کنند. آن روز، همین نیمه-صنعت خودروسازی ایرانی هم درگیر یک مرگ زودرس خواهد شد.

 

 

 

 

 

به اشتراک بگذارید:

نظر شما:

security code
طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان