گیلان امروز -۹۳۵ واحد صنعتی در شهرک‌های صنعتی گیلان وجود دارد که ۷۴۳ واحد (معادل ۷۹ درصد واحدها) به فعالیت و تولید مشغولند، آنها حدود هفت درصد از حجم کل گاز مصرفی و ۱۵.۷۴ درصد انرژی برق استان را در اختیار دارند و با این وجود در تابستانی که گذشت صنایع به علت قطعی برق طبق برآوردهای اولیه اداره کل صنعت، معدن و تجارت گیلان به عنوان مرجع دولتی بخش تولید، ۱۵۰ هزار میلیارد ریال ( ۱۵ هزار میلیارد تومان) خسارت دیدند.

اگرچه ادارات برق و گاز پس از دریافت هزینه‌های انشعاب، نصب و تحویل، طبق قرارداد فی‌مابین موظف به تامین انرژی مورد نیاز صنعت هستند اما باتوجه به ناترازی حامل‌های انرژی در کشور و مشکلاتی که سوخت‌های فسیلی برای گرمایش زمین دارند می‌توان راهکارهای دیگری برای تامین انرژی مورد نیاز صنایع یافت.

در شهرک‌های صنعتی استان گیلان یکهزار و ۳۰ واحد تولیدی دارای پروانه بهره برداری مستقر هستند که از این تعداد ۸۳۸ واحد معادل ۸۲ درصد آنها فعالند. در شهر صنعتی رشت نیز ۳۵۱ واحد صنعتی که برخی از آنها واحدهای بزرگ اقتصادی کشوری بوده، استقرار دارند که ۷۴ درصدشان فعالند.

معاون امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان در این رابطه در گفت‌ و گو با ایرنا گفت: هم اینک محدودیت‌ مصرف گاز برای صنایع فولادی و سیمانی اعمال شده و طبق سهمیه اعلامی صنایع سیمانی روزانه حداکثر تا ۲۰۰ هزار متر مکعب گاز می توانند مصرف و در زمان برودت هوا سوخت مازوت را جایگزین کنند؛ صنایع فولادی نیز مصرف روزانه را باید به ۷۰ هزار متر مکعب برسانند.

سعید اخلاقی اضافه کرد: سرانه مصرف روزانه گاز در صنایع سیمانی استان ۵۵۰ هزار متر مکعب و صنایع فولادی حدود ۳۰۰ هزار متر مکعب و سایر صنایع را نیز حدود ۱۵۰ هزار متر مکعب مصرف دارند.

به گفته وی، محدودیت مصرف گاز نیز برای صنایع بزرگ ابلاغ شده اما فقط در کارخانه‌های سیمان اعمال شده است در صورتی که این محدودیت‌ها در سایر واحدهای تولیدی و صنایع فولادی اعمال شود با افت شدیدی در تولید مواجه خواهیم شد.

وی اظهار کرد: مجتمع فولاد گیلان بعنوان اصلی‌ترین واحد فولادی هم‌اینک امکان استفاده از سوخت مایع ندارد و این محدودیت‌ها عملا منجر به تعطیلی این واحد تولیدی شده است و سایر واحدهای فولادی استان نیز باید یک خط را تعطیل و با بخشی از ظرفیت فعالیت کنند.

وی بیان کرد : کاهش مصرف گاز در صنایع فولادی از ۳۰۰ به ۷۰ هزار متر مکعب هم تولیدات این بخش را بسیار کاهش می‌دهد که نتیجه آن افزایش قیمت در بازار خواهد بود؛ ضمن آنکه برنامه تولید برخی از صنایع استان هم در نیمه نخست سال محقق نشد و این واحدها بدنبال جبران خسارت در ۶ ماهه دوم سال بودند که با یک راندمان عادی بتوانند به تولید بپردازند حال اگرسوخت مورد نیاز این واحدها تامین نشود عملا در گیلان با بحران مواجه خواهیم شد.

بحران گاز در گیلان با اعمال محدودیت برای صنایع رفع نمی‌شود

دبیر و مدیر اجرایی انجمن مدیران صنایع استان هم در این رابطه به ایرنا گفت: حدود هفت درصد از حجم کل گاز مصرفی استان در اختیار صنایع است اما اولویت مسئولان برای رفع کمبود گاز استان قطع آن در صنایع است که با اعمال این محدودیت‌ها مشکل گاز استان حل نمی‌شود.

اکبر تطهیری مقدم ادامه داد: قطعی گاز صنایع در زمستان نه تنها مشکلی از بحران گاز استان رفع نمی‌کند بلکه بیش از ۸۰ هزار نفر نیروی انسانی شاغل در این واحدهای تولیدی را بیکار و استان را با رکورد عدم تولید مواجه می‌کند که در نتیجه خسارات سنگینی به واحدهای صنعتی تحمیل می‌شود.

وی با اشاره به مشکلات تامین سوخت و انرژی مورد نیاز واحدهای تولیدی و مدیریت ضعیف در حوزه برق و گاز استان در سال گذشته گفت: سال ۱۴۰۲ صنایع استان همزمان با قطعی گاز برنامه ریزی نشده با خاموشی برق نیز در زمستان مواجه بودند که علت آن کاهش سوخت نیروگاه‌ها اعلام شد. گاز مورد نیاز صنایع فولادی و کارخانه ها نیز تا حدی که کوره ها روشن بماند وصل بود و زمستان بدون تولید همراه با قطعی برق سپری شد؛ این درحالی بود که واحدهای تولیدی استان حدود هزار میلیارد ریال حقوق و دستمزد پرداخت کردند.

تطهیری مقدم خواستار اعمال مدیریت هماهنگ، برنامه ریزی دقیق و پیشگیرانه در اجرای مصوبه ستاد بحران استان از سوی مدیریت شرکت گاز شد و اظهار کرد: این شرکت در مواقع بحران باید رویه‌ای اتخاذ کند تا صدمه‌ای متوجه صنایع استان نشود و گاز نیروگاه های مرتبط تحت هر شرایطی وصل باشد.

وی خواستار جبران خسارات احتمالی ناشی از عدم تولید، پرداخت حقوق و دستمز کارکنان صنایع به نحو مقتضی شد و پیشنهاد کرد: نیروگاه‌های استان (لوشان- سیکل ترکیبی- پره‌سر و غیره) سوخت دوم خود را در فصل پاییز برای چهار ماه آذر، دی، بهمن و اسفند ذخیره‌سازی کنند تا برق صنایع به دلیل عدم تامین سوخت نیروگاه‌ها قطع نشود.

راهکار شرکت گاز؛ مصرف براساس اولویت، سوخت جایگزین

روابط عمومی شرکت گاز استان گیلان هم در زمینه برنامه ریزی و زمانبندی این شرکت برای قطع گاز صنایع در زمستان ۱۴۰۳ به گونه ای که واحدهای صنعتی با رکود و تعطیلی مواجه نشوند؟ گفت: در زمان محدودیت؛ میزان گاز مصرفی صنایع مشخص و مصرف باید براساس اولویت بندی باشد.

رمضان یوسف مدد ادامه داد: براساس قرارداد فی‌مابین کلیه واحدهای تولیدی باید به سوخت دوم مجهز باشند تا درصورت ناترازی انرژی در فصل سرد سال مشکلی نداشته باشند. خرداد ماه امسال اطلاع‌رسانی‌های لازم به صنایع انجام شده تا نسبت به تهیه سوخت دوم اقدام کنند.

وی گفت: در خصوص بهینه‌سازی مصرف نیز راهکار تشویقی وجود دارد برای مثال اگر واحد صنعتی در مصرف گاز کاهش ۲۰درصدی نسبت به سال قبل داشته باشد، مشمول تخفیف ۵۰ درصدی گازبها خواهد بود.

وی توضیحی در خصوص برنامه‌های زمانبندی قطع گاز، چگونگی اجرای آن در صنایع کوچک و بزرگ، کوره‌ها و نیروگاهها و نیز تدابیری برای رفع ناترازی ها و جلوگیری از هدر رفت انرژی ارائه نکرد.

تهیه سوخت جایگزین فرآیندی دردسرساز

معاون امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان هم گفت: ۲ کارخانه سیمان استان امکان استفاده از سوخت جایگزین (مازوت) را دارند که از این میان کارخانه سیمان گیلان‌سبز به علت دشواری مسیر دسترسی‌اش، امکان ذخیره‌سازی مازوت به مدت طولانی‌ را ندارند و فقط کارخانه دیگر یعنی سیمان خزر از سوخت جایگزین مازوت استفاده می‌کند.

اخلاقی با اشاره به مشکلات زیست محیطی استفاده از سوخت مازوت که رئیس جمهور نیز دستوراتی برای ممنوعیت استفاده از آن صادر کرده است، گفت: هم اکنون در کارخانه‌های سیمان استان سوخت مازوت برای مصرف یک ماه ذخیره شده اما کارخانه سیمان گیلان‌سبز مشکلاتی درخصوص قیمت سوخت مازوت تحویلی دارد که موجب می شود قیمت تمام شده محصول آن در بازار افزایش یابد.

وی تصریح کرد: کارخانه های سیمان استان در سنوات گذشته سوخت جایگزین را برای هفت روز در مخازن خود ذخیره می کردند اما در سال‌های اخیر با قطعی گاز در زمستان باید سوخت مورد نیاز خود را برای حداقل ۱۴ روز تا یک ماه ذخیره کنند.

اخلاقی با اشاره به تعامل و همکاری موجود بین سازمان‌های مختلف، گفت: فرآیند تامین سوخت یکی از مسائلی است که واحدهای تولیدی استان به شدت از آن گله‌مندند این مساله فرآیند پرپیچ و خمی دارد که شاید فقط مختص شرکت پخش فرآورده‌های نفتی نباشد اما فرآیند پردردسری است که نهادها و مراجع مختلفی را درگیر کرده است.

وی با بیان اینکه اغلب واحدهای تولیدی، نظارت‌هایی که برخی از دستگاه‌ها بر نحوه مصرف و ذخیره‌سازی سوخت دارند را توهین‌آمیز دانسته و در شان تولیدکننده نمی‌دانند، گفت: نگاه آنها به واحدهای تولیدی، نگرشی نه چندان خوشایند و بیشتر شبیه قاچاقچی سوخت است آنگونه که تصور می‌رود تولید کننده از این طریق سوخت را به شبکه های غیررسمی هدایت می کند درحالی که این توجیه غیرمنطقی است.

شرکت پخش فرآورده های نفتی نیز در آماری که به ایرنا گیلان ارائه داد، اعلام کرد: از ابتدای امسال تا اواسط آبان ماه ۱۶میلیون و ۹۰۰ هزار لیتر سوخت به صنایع استان داده است.

دبیر و مدیر اجرایی انجمن مدیران صنایع گیلان نیز گفت: ۵۰ درصد منابع ذخیره‌سازی سوخت نیروگاه‌های استان پر است و شرکت نفت در جلسه‌ای اعلام کرد ذخیره مناسب برای تامین سوخت مورد نیاز این واحدها را دارد، نیروگاهها نیز با افزایش تعداد تانکرهای سوخت و تامین نفت‌گاز مورد نیاز در فصل پائیز می‌توانند از قطعی برق واحدهای تولیدی در زمستان جلوگیری کنند.

تطهیری مقدم افزود: صنایع استان درتابستان ۱۴۰۳، ۳۶ ساعت قطعی برق در هفته را تجربه کردند و بررسی های انجام شده از واحدهای صنعتی نشان می دهد ۲۰۰ هزار میلیارد ریال خسارت ناشی از عدم تولید، پرداخت بیمه، هزینه های جاری، از دست دادن بازار فروش و خسارت به ماشین آلات تولیدی با قطع ناگهانی برق به صنایع استان وارد شده است که این خسارت ها به دلیل عدم انجام تعهدات وزارت نیرو به صنعت تحمیل شد و باید با حمایت سازمان های نظارتی و قضائی به نیابت از وزارت نیرو از سوی دولت تامین شود.

مدیرعامل شرکت توزیع برق گیلان در زمینه اینکه این مجموعه در خصوص قطعی‌های نامنظم و بی برنامه برق چه توضیحی دارد؟ گفت: ساعت های اعلام شده نیاز به بررسی و تامل بیشتر دارد.

مسعود صادقی خمامی تصریح کرد: کلیه اقدامات شرکت توزیع نیروی برق استان در راستای اعمال مدیریت بار در بخش های مختلف و تعرفه های مربوطه برابر مصوبات شورای عالی امنیت ملی و هیات وزیران پیرو توافقات وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت و نیرو و در نهایت تصمیمات و ابلاغ های وزارت نیرو و شرکت مادر تخصصی توانیر دانست و عنوان کرد: شرکت های توزیع برق کشور در این مورد تصمیم گیرنده نیستند.

صادقی اضافه کرد: نحوه اجرای برنامه قطعی‌ها در سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ برابر تصمیمات ملی به شرکت توزیع نیروی برق گیلان تکلیف و از سوی این شرکت اجرا شده است. در این سال‌ها پیش از اجرای برنامه‌ها، این شرکت از طریق مکاتبه با اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان، شرکت شهرک های صنعتی، شرکت شهر صنعتی رشت، انجمن مدیران صنایع استان و ارسال رونوشت به معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری، مکاتبه مستقیم با مشترکین صنعتی بزرگ، برگزاری همایش و جلسات آگاه سازی و ارسال پیامک مستقیم به صنایع و مسئولان ذیربط نسبت به اطلاع رسانی حداکثری با استفاده از تمامی ابزارهای ممکن اقدام کرده است.

اما مدیر یکی از شرکت‌های تولیدی در شهرک صنعتی حسن‌رود منطقه آزاد انزلی به ایرنا گفت: برق این کارخانه و واحدهای این شهرک صنعتی در ماه‌های تیر و مرداد ۲ روز در هفته (روزهای چهارشنبه و پنجشنبه) به مدت ۴۸ ساعت قطع بود و طی پیامک ارسالی شرکت برق ۱۰ ساعت دیگر نیز به ساعات خاموشی این شهرک افزوده شد.

مدیرعامل شرکت توزیع برق گیلان درخصوص قطعی برق صنایع در زمستان هم گفت: بخشی از موضوع ناترازی تولید و مصرف برق به حوزه تخصصی تولید و نیروگاه ها مرتبط بوده که این شرکت در حوزه یاد شده فاقد تصدی است اما در بخش مدیریت مصرف و سمت تقاضا، اقدام در زمینه ایجاد نیروگاه داخلی با قدرت مکفی و نیز استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر برای تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز از سوی صنایع می‌تواند بسیار موثر و راهگشا باشد.

وی تصریح کرد: انتظار می‌رود صنایع، تکالیف قانونی اعلام شده برای تولید برق در بخش صنعت به میزان ۱۰ هزار مگاوات را اجرایی نمایند و سالانه یک درصد (تا ۵ درصد) از میزان تقاضای خود را از انرژی های تجدید پذیر تامین کنند تا از تخفیف های مربوطه در اعمال مدیریت بار برخوردار شوند.

احداث نیروگاه اختصاصی برای هفت صنعت پرمصرف استان

مالک شرکت‌های فولاد آناهیتای گیلان، ذوب آهن درفک شمال و کارآفرینان نسیم گیلان در شهر صنعتی رشت مهمترین معظل صنایع فولاد استان را تامین انرژی مورد نیاز کارخانه‌ها اعلام کرد و افزود: این واحدهای تولیدی ماهانه ۳۰۰ میلیارد ریال هزینه برق پرداخت می کند در حالی که قطعی‌های متناوب برق در تابستان تولید را در این کارخانه ها با کاهش مواجه کرده بود.

کریم سلیمی تصریح کرد: به صنایع پرمصرف اعلام شده که اقدام به احداث نیروگاه کنند اما امروز واحدهای تولیدی استان توان احداث نیروگاه را ندارند؛ هر مگاوات برق تولیدی در این نیروگاه ۳۰۰ میلیارد ریال هزینه دارد درحالی که هفت واحد تولیدی پرمصرف استان (پنج کارخانه فولادی و ۲ کارخانه سیمان) به ۲۰۷ مگاوات برق نیاز دارند.

وی ادامه داد: اگر این نیروگاه احداث شود و وزارت نیرو مدعی شود صنایع فولاد فقط مجاز به استفاده از یک انشعاب برق هستند، تکلیف چیست؟ درصورتی که نیروگاه متعلق به هفت صنعت (پنج صنعت فولادی و ۲ واحد سیمانی) باشد حاضر به همکاری هستیم.

راهکارهایی برای بهینه سازی و تولید انرژی

کارگزار مرکز رشد واحد آموزشی و پژوهشی گیلان - پژوهشگاه نیرو در استان‌های گیلان و قزوین راهکاری در این زمینه ارائه می دهد که مبتنی بر بهینه سازی مصرف انرژی است و صرفه جویی از این محل را معادل تولید انرژی می داند.

بیژن رضائی ادامه داد: برای بهینه سازی مصرف انرژی برق چند راهکار وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به استفاده از تجهیزاتی مانند خازن، رگلاتور؛ درایو و اینورتر در این واحدها اشاره کرد.

وی اضافه کرد: موتورهای الکتریکی در کارخانجات حتی در زمانی که زیربار نیستند نیز به طور دائم برق مصرف می کنند، با تجهیز این موتورها به درایو می توان دور موتور و برق مصرفی آنها را کاهش داد و در زمان لزوم میزان انرژی مورد نیاز را در اختیار موتور الکتریکی قرار داد. هزینه‌ای که واحد تولیدی باید برای نصب این درایوها پرداخت کند به توان موتورهای الکتریکی آن کارخانه وابسته است.

رضائی تصریح کرد: هم اینک صنایع پرمصرف برق و گاز که بیش از الگوی تعیین شده مصرف دارند، مشمول جریمه می‌شوند (قیمت برق یارانه‌ای برای صنایع هزار تا ۲ هزار ریال و در صورت جریمه حدود پنج تا ۱۰ هزار ریال است) این کارخانه‌ها موظف هستند یک تا پنج درصد از برق مصرفی خود را از بورس انرژی سبز با ۱۰ برابر قیمت (حداقل ۱۲ تا ۱۴ هزار ریال) تامین و خریداری کنند.

وی عنوان کرد: درصورتی که کارخانه مذکور برق را از بورس انرژی تامین نکند شرکت توزیع برق به صورت وکالتی برق مورد نیاز را خریداری و بر قبض برق واحد تولیدی اعمال می‌کند.

کارگزار مرکز رشد واحد آموزشی و پژوهشی گیلان - پژوهشگاه نیرو در استان‌های گیلان و قزوین اضافه کرد: پژوهشگاه نیرو طرح‌هایی برای بهینه سازی مصرف انرژی صنایع دارد که یکی از این طرح‌ها استفاده از اوراق بازار بهینه سازی مصرف انرژی آب و محیط زیست است. برای این بازار کارگروهی تشکیل شده است که طرح‌های بهینه سازی کارخانجات را دریافت کرده و نحوه بهینه سازی و میزان سرمایه گذاری را مورد بررسی و تائید قرار می دهد.

وی ادامه داد: مشاور قبل از نصب و اجرای تجهیزات بهینه‌سازی به اندازه‌گیری میزان مصرف برق، گاز، بررسی قبوض قبلی برق و گاز کارخانه پرداخته و خط مبنایی را برای میزان مصرف انرژی کارخانه در روزهای مختلف سال بدست می آورد پس از نصب و اجرای تجهیزات بهینه سازی نیز دوباره میزان مصرف انرژی اندازه گیری می شود. سه ماه بعد از اجرای بهینه سازی، میزان مصرف انرژی و صرفه‌جویی تائید شده را به کارگروه بازار بهینه سازی مصرف انرژی آب و محیط زیست گزارش می کند.

وی عنوان کرد: کارخانه نیز براساس این گزارش گواهی صرفه‌جویی دریافت و با مراجعه به توانیر و شرکت ملی نفت به همان میزان صرفه جویی، انرژی خریداری می کند؛ گواهی مزبور نیز در بورس انرژی سبز به ۱۰ برابر قابل فروش است.

رضایی ادامه داد: به این ترتیب واحدهای تولیدی می‌توانند درآمد حاصل از فروش این اوراق را جهت پرداخت تسهیلات گرفته شده برای این تجهیزات هزینه کرده و در مدت کوتاهی بازگشت سرمایه داشته باشند. این راهکارها برای صنایع پرمصرف با نیاز بیش از یک مگاوات برق کارگشا است.

وی اضافه کرد: در گیلان طرح‌های بهینه سازی کارخانجات نساجی ایران پوپلین و کارخانه سیمان خزر به کارگروه بازار بهینه‌سازی مصرف انرژی ارائه شده که مراحل نهایی را طی می کند. هم اکنون شرکت بهینه سازی مصرف سوخت طرح صرفه‌جویی گاز شرکت ایران پوپلین را تائید کرده و طرح صرفه جویی برق این واحد در ساتبا در دست بررسی است که امیدواریم تا ۲ ماه آینده نتیجه تایید آن اعلام شود. در این روش با بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌توان هزینه انرژی تولید محصول و در نتیجه هزینه تمام شده آن را کاهش داد و موجب افزایش مزیت نسبی رقابتی محصول شد.

وی تاکید کرد: پژوهشگاه نیرو از واحدهای فناوری که بتوانند در این زمینه به کارخانجات کمک کند، حمایت لازم را خواهد داشت. در برخی از صنایع مانند فولاد که عملیات ذوب را با روش قوس الکتریکی انجام می دهند نیز می‌توان با استفاده از تجهیزات و روش‌هایی نظیر هوش مصنوعی مصرف برق را کاهش داد.