محمد صالح کیهانی

بهداشت یکی ازمشخصه های تمیز جامعه سالم ازناسالم است؛هراندازه زمینه برای اقدامات بهداشتی دریک جامعه فراهم

باشد،آن جامعه سالم تر است(فرهنگ و تمدن) .

    درواقع اشخاص هم چنین اند؛درصدهایی ازعقده،تضادوناراحتیها درون ما هست که زمینه بروز می خواهند ولی چون خرد

عنصر مسلط و چیره روان است،مهارمی گردند(روانشناسی) .

    جامعه عادات،سرکوفتها و خاطراتی تلخ و شیرین به اشتراک و تشابه درون افراد خود دارد که برخی اصلاحات را باواکنش

 پنهان و بی آشکاری و اعتراف درارتباط با محرکش بروز می دهد.محرومیتهای تاریخی و اجتماعی در اثرگذاری بر روانشناسی

شخص،آثار متفاوتی دارد و ازلحاظ برآینداجتماعی و شناخت آن روان شناسی اجتماعی نام می گیرد .

    آورده اند زمان ابن سینا بازار عطرفروشان شخصی با سرووضع نه چندان مناسب برزمین بیهوش افتاد.حکیم ازآنجا می_

 گذشت پس ازبررسی دستور داد مقداری مدفوع یا بوی ناخوش ازجایی آورده ماده یا تعفن را به بینی شخص نزدیک کرده یا

 نمودند؛اندک اندک حرکتی درفرد دیده شد.توانایی ازدست رفته با تجویز فیلسوف برگردانده گشت .

    حکمت کار را ازطبیب پرسیدند پاسخ داد شغل او کناسی است؛شامه اش سالها عادت به بویهای ناخوش داشته بنابراین

ماموریتش درچنان بازاری انحراف ذوقش را برانگیخته یا تحریک کرده تا آنجا که پایداری ازدست شد؛برزمین افتاد.ناچار ترک عاد

_تش را عودت به عادت داده باردیگر اورا به کارش بازگرداندیم .

    گرچه داستانی تند،تااندازه ای غیرعلمی و نه چندان مناسبی را درمقاله نگاشتیم اما ببینیم غرض چیست؟مقتضایی برای

پذیرش دارد یا نه ؟

    باتوجه به سه بند(پاراگراف)پیش ازتمثیل،دریافت می شود امروموضوع بهداشت به دورویکرد زمینه و اقدام ابتدا نیاز دارد

آنگاه دقت،تامل و هوش(وظیفه گزاری)سپس تخصص و نظارت می خواهد؛گزینه های ارائه شده همه درارتباط با هم اند و

انفکاکشان ازیکدیگر کار را ابتر(ناتمام و ناقص)می گرداند منتها عناصر سه گانه گزینه نخست زیربنای وظیفه گزاری و دوگزینه

دیگر می آید.این نکات می رساند که ساده انگاری کار را عملا نارسا یا خراب می کند و گزینش هرمورد جدیت می خواهد .

    گرچه بهداشت بخش های دیگرگون شخصی،طبی،روانی،اجتماعی،درون مرزی،برون مرزی،جهانی،کشوری،آبی،خاکی،

جایگاههای عمومی،خصوصی و ... دارد دربرابر ازکجا بیاغازیم و چگونه؟اظهارنظر نویسنده بربهداشت اجتماع انگشت می_

نهد؛زیرمجموعه اش را آبریزگاهها برمی گزیند.برگستره اجتماع محدوده زیرمجموعه را مهم می انگارد .

   قصد مقاله ازبند پیش طفره رفتن ازسایر بخش های بهداشت نیست و تفاوتش با ساده انگاری این است که طفره نوعی

رهاکردن،سستی و تبعیض کار است.درساده انگاری امر بادانش و مهارت تام انجام نمی شود هرچند بی تبعیض است به

دیگر سخن ضعف دارد.اگر این دورذیلت را ردکنیم کار به تکامل می انجامد و پیشرفت می نماید که هدف فعالیتهای انسانی

است نباید آن را درهیچ بخش و دسته ای ازیادبرد اما جدیت برای سرعت تکامل است که حاصل کار را جهش می نامند .

    اولا تکامل را درهمه بخش های یک امر چون بهداشت باید ازدست نداد ثانیا سرعت تکامل را که ازآن به جهش یادمی_

شود و باجدیت یعنی کاربیشتر بی ازدست دادن کیفیتش اجرامی گردد،دربخش مهمتر باید به کارآورد.دراین صورت یک تاثیر و

تاثر نیک و خلاق،دسته بندیها بایکدیگر خواهند داشت.همکاری و یاری رسانی روی داده به هدف کلی که همه بخش ها را در

خود دارد،می رساند .

    بنابراین به گزینه بهداشت آبریزگاهها ازدیدگاه اجتماعی باکشش موضوع فردی می پردازیم.گویند نیکی چون ازحد بگذرد،

نادان گمان بد برد اگر برضرب المثل تعدیل وارد آید،چنین برداشت می گردد که هرکس را ظرفیتی است و خوبی به اندازه ظر_

فیت ارزش بردار یا آور می آید.تفاوت ظرفیت های افراد جامعه یک معدل کلی را بانام جامعه شناسی فرهنگی البته درفرم اد

_بیش برای دیدگاه و ذهن رهبران و سیاستمداران پدید می آورد که ازآن دررهبری و سیاستشان بهره می برند .

    گاه علت و بیماریی مهمتر ازعلل و بیماریهای دیگر درروانشناسی اجتماعی اهمیت می یابد یا ضرورتی جهت برآوردن پا_

سخ به سلامت جامعه نیاز می یابد ولی طرف دیگر ماجرا درتوجه به اهمیت و ضرورت درگیرواولی،معدل و بینش لازم را نه

تنها جهت همکاری و بدتر سپاسگزاری ندارد که ارجاع به حالت رادیکال و تند داستان و ضرب المثل می آید .

    یک سیاست مدار موفق یا آینده گرا درچنان دشواریها و مسایلی نخست باتعیین مساله و دشواری،درجه خطرواهم را می

_یابد تا باشناخت،نقشه کار و مدیریت را چنان محیط برمعدل یا طرف دیگر برآورد که ازمحاط و مات شدن دررسیدن به هدف و

جایگاه لازم و درست جلوگیر آید .  

     دردایره الفاظ و بندها،عنوان و نوشتار ملاحظه شده تعیین و انگشت اشاره را«بهداشت اجتماعی آبریزگاهها»دانسته

نقشه کارومدیریت را براساس شناخت زمینه ازراه فرهنگ می سپارد(طی می کند)و لازم می داند .

    اما چرا ازآن راه نه دیگر راهها؟راهها به خداوند بسیار است ولی با فرهنگ است که کار به درستی انجام می گیرد چه

افراد شایسته اش را می طلبد.فرهنگ ازدانش و تجربه جدا نیست با بررسی دانش گذشتگان درهایی را برمی آورد؛گویی

برابر معدنی پایان ناپذیروتجدیدپذیر قرارگرفته یا بادانش امروزی و جدید تربیت آیندگان و آینده سازی را به انجام می رساند.

شایستگان فرهنگی بی تخلیط و تزاحم هرکدام را درجایگاهش گذاشته تا آمادگی اجتماعی،آن را به کار آورد .

    نظافت و قوانینش دراسلام با آب شروع می شود؛زیربنای دین یعنی راه درست زندگی دیکته می گردد.زیربنای معنوی و

اندیشه ای دین توحید است.توحیدونظافت درهایی هستند ازفرهنگ گذشتگان با نام دین و اسلام برمی آیند؛اگر به توحید

اسلام یا یگانگی و بیهمتایی خداوند باورآوریم ولی جهت نظافت را سهل انگار مانیم،کاروبازده بی عیب نخواهدماند؛ای بسا بر

اندیشه و معنویت آسیب آورد عکس قضیه داشتن نظافت برمبنای فطرت یا دین است بی آنکه خاستگاه و دلیلش را دانست.

امید!اندیشه رو به اصلاح آید و ازآسیب برمعنویت کاسته گردد .

    اهمیت مساله ازجهت نظری روشن شد و ازجهت عملی به نام نقشه کار آبریزگاههای مدارس یا هرنهادفرهنگی و آمو_

زشی تعیین می آید سپس مدیران و بازرسانی جهت نظارت براستفاده ازآب و فضای بهداشتی هرمکان لازم می آیند؛درگذ_

 شته مسوولیت را بهداشت مدارس و امورفرهنگی،نظارت و به عهده داشت.امید!چنین سازمانی فعال باشد .

    جهت تمامیت امربهداشت دویادآوری وابسته به بندپیش(بالا)اهمیت می یابد.اول ازتجربه گذشتگان و وسایل روز غفلت

نگردد؛مثلا زمان گذشته لیوانهای تاشونده ای برای آب خوردن بود؛هیچ دانش آموزی حق تماس دهان با شیرآب را نداشت

مگر ازکف دست بهره برد باز آن یک مزیت و برتری داشت.شیرهای هوشمند،فضاسازی بهداشتی،ضدعفونی شدن آن جایها،

استفاده ازبست و نیازردگی حواس باکاربرد صنعت،استفاده ازوسایل روز را باتوجه به مراتب اهمیت و بودجه سامان می دهد.

دوم تسری(امتداد)کارپیشین دراهم امور است ازآن جا که جهان درتاثیروتاثرمتقابل به ویژه بامسایل تربیتی عینی شکل می_

گیردچنان که خرابی یک جا واکنش برمی آورد و آبادی جای دیگر واکنشی به عکس پیش دارد بنا به تجربه،دانش آموزی که

ازخانواده ای محروم می آید بابهداشت پایین و فقرازهرجهت،بیشتر میل به تخریب اصلاحاتی دارد که دراطراف خود می بیند

عکس قضیه هم صحیح است.برخورداری،درجه همکاری را افزایش می دهد .

    دیدگاه مقاله و کشش آن به محرومیت خانواده ازبهداشت اولیه و زیربنایی رسید؛کنارتعلیم و تربیت بهداشت مدارس به آن

پرداخته و ازفقرفیزیکی یا عینی چنین آیندگانی کاسته شود،متعلم یا دانش آموز ارتباط نظروعمل را درمیدان زندگی و درس

تجربه می کند آنگاه ازضریب تخریب کم و همکاری افزایش می یابد .

    برای تکمیل کاربالا و به عاقبت رسیدن و رساندنش ازدیداهمیت،اگوسازی درست مجرای حرکت موادزاید،آبهای خاکستری

و دفع شده ها می باید تا آبهای سطحی،زیرزمینی و دیگرمنابع و ذخایر ازآسیب و آلودگی حفظ شوند؛جریان و رکود آبهای خا

_کستری و انباشت مواد ریز و درشتش را خوشبختانه علم روز تاحد زیادی پاسخ گو است .

    درفقه مباحثی هست به نام استحاله و انقلاب؛مثالی ازاولی می آورم هرچند بررسی با دومی سازگارتر می آید.سگ افتا

_ده درنمکزار به تمامت نمک شودوهیچگونه تبعات رنگی و شکلی را برای محیطش به جا نگذارد،آن نمک پاک است ولی ذوق

ازمصرفش برای تغذیه اباکند بحث دیگری است .

    آب آلوده را علم بادستگاهها و فنونش به آب سالم تبدیل می گرداند(انقلاب).درفقه آورده اند شراب بی مستی و زیانی بر

_گردد آب انگوریاسرکه شود،شربش حلال است.باید دید ازدگرگونی فنی آب آلوده فقه چه نظری دارد ولی با جریانش درآب

دایم السیر و الجریان چون رود برمبنای قانون«تبعیت»فقه اسلام برای همه مصارف جایز می شودوحکم مصرف مستقیمش را

برای شرب چندان جایز نمی بینم زیرا ازلحاظ عدالت اجتماعی امکان به وجودآمدن نوعی بی عدالتی درمصرف دونوع آب می_

شود.مابقی موادزاید باعلم شیمی تبدیل به کودوگازهای لازم یا دیگرتبدیل و تبدلات انرژی زا یا مادی پاک شونده نه کننده خوا

_هد گردید .

    سیربهداشت را درمواضع بالا ازجهت اهمیت،درجه یک یافته توجه دیگرش  نظارت برنظافت و تمیزی آبریزگاههای روستا و

شهر یعنی مکانهای عمومی آید،فضاوزمینه پذیرفته ای برای هرناچار،غریب و گردشگری فراهم می شود .

    هدف،نجات زمین و انسانهاست که ازراه عینی و مادی به اصلاح اندیشه آنگاه معنویت رسد؛به عکس نظر راهش را به

عمل یابد و عمل،نظر را پرباروشکوفا گرداند.امیدوارم الگو،کارهای درست و پیشرفت درامور(تکامل)باشد این که بگویند کجای

داستان راست است باسخن ما منافات دارد.اگر انسانها را الگو قراردهیم یک مساله اخلاقی است ولی اگر در کارها و امور

جهت درستی و پیشرفت شان نتوانیم کاری کنیم به مقام و جایگاه اخلاقی هم ضربه وارد می شود .        مهرچهارصدودو