گیلان امروز- طبق آمار فرونشست زمین در ایران بیش از ۵ برابر متوسط جهانی است؛ بنابر اعلام مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ایران رتبه‌ سوم در فرونشست زمین را دارد و در نرخ فرونشست زمین، جزو سه کشور اول دنیا قرار دارد، همچنین طبق آمار اعلام شده توسط رئیس مرکز کیفیت هوا و تغییر اقلیم ۱۸ استان کشور درگیر فرونشست هستند که استان‌های اصفهان، تهران، کرمان و خراسان رضوی به ترتیب با ۳۱، ۳۰، ۲۴، و ۲۵ درصد دارای بیشترین تعداد (درصد) فرونشست زمین هستند.

یک فعال محیط زیست با توجه به نشست زمین در میدان سپاه که اخیراً مشاهده شده است، گفت: اتفاقاتی که در سطح شهر رخ می‌دهد که یک نقطه به طور ناگهانی دچار ریزش می‌شود، فروریزش نام دارد که علت آن با فرونشست‌ها متفاوت است به این صورت که فروریزش به طور محدود، منطقه‌ای و نقطه‌ای اتفاق می‌افتد و علت آن حفاری‌های غیرمجاز، فعالیت‌های عمرانی ناایمن، شکستن لوله‌های آب به دلیل فرسودگی زیرساخت‌های شهری، گودبرداری‌های نا ایمن و به طور کلی فعالیت‌های انسانی است که به اشتباه رخ می‌دهد.

این کارشناس آب و محیط زیست گفت: از سال ۱۳۳۵ بر اساس آمار وزارت نیرو، حفر چاه‌های عمیق در کشور برای بهره برداری از منابع آب زیر زمینی آغاز شد که تا امروز هم ادامه دارد. هر چه خشکسالی بیشتر شود، مقدار آب‌های سطحی کاهش پیدا می‌کند و با کاهش میزان آب‌های سطحی فشار بیشتری بر منابع آب زیرزمینی تحمیل می‌شود.

در حال حاضر از میزان آبی که وارد سفره‌های زیر زمینی می‌شود، ۱۲۰ درصد آن برداشت می‌شود و تا زمانی که این روند ادامه پیدا کند فرونشست‌ها نیز ادامه خواهد داشت، زیرا زمانی که آب بین لایه‌های زمین تخلیه می‌شود، لایه‌ها بر روی یکدیگر قرار می‌گیرند و فضای بین آن‌ها پر می‌شود و این مورد عامل فرونشست است.

او افزود: برخی کارشناسان معتقدند اگر همین حالا تمام چاه‌های عمیق و نیمه عمیق را ببندیم و برداشتی صورت نگیرد، باز هم ممکن است ۸۰۰ سال زمان صرف خارج شدن سفره‌های آب زیرزمینی از حالت بیلان منفی شود، ما هرگز نمی‌توانیم به زمانی که فرونشست اتفاق نیفتاده بود بازگردیم، فقط می‌توانیم جلوگیری کنیم و مقدار آن را کاهش بدهیم اما باید در نظر داشت که صددرصد به حالت اولیه بازنمی‌گردد.

یکی دیگر از کارشناسان آبخیزداری و محیط زیست گفت: یکی از دلایل اصلی فرونشست کاهش منابع آب است؛ در ایران ۵۷ درصد نیاز آبی از راه منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود، تعداد چاه‌های کشور بالغ بر ۷۳۰ هزار حلقه برآورد شده است که عدد بسیار قابل توجهی است. برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی و عدم جایگزینی و جبران آن شرایط ایجاد این رخداد را فراهم می‌کند.

ملایی ادامه داد: آب‌های سطحی که به درون زمین نفوذ می‌کنند درفضای خلل و فرج موجود بین خاک قرار می‌گیرند، در واقع این فضاست که اجازه ذخیره آب در آبخوان را می‌دهد وقتی فرونشست رخ می‌دهد این فضا از بین می‌رود و دانه‌های خاک این فضا را پر می‌کنند.

او گفت: وضعیت اقلیمی کشور ما از سال‌های دور خشک و نیمه خشک بوده است و مسئله کم آبی مربوط به زمان حال نیست؛ خشکسالی های اخیر، مصرف بیشتر آب به دلیل افزایش جمعیت و پیشرفت صنعت و از همه مهم‌تر مدیریت نامناسب آب سبب شده است، میانگین کسری و کمبود مخازن آب زیرزمینی به ۵ میلیارد متر مکعب در سال برسد و این موضوع فرونشست را تشدید کرده است اما این شرایط نیازمند مدیریت هوشمند و صحیح منابع آب در کشور است.