گیلان امروز- بزرگترین کشورهای تولیدکننده گندم، هریک به طریقی از کشاورزان و تولید محصولات استراتژیک کشاورزی حمایت میکنند. رقابت در این حمایتها تا جایی پیش رفته که کشورهایی مانند برزیل و هند به آمریکا اعتراض میکنند و آمریکا هم از چین شکایت میکند. با این وجود این حمایتها، نان در آمریکا گرانترین قیمت را در جهان دارد اما ایران با سیاست اشتباه خرید تضمینی گندم و دادن انواع یارانه آرد و نان، در صدر فهرست ارزانترین کشورهای جهان از نظر قیمت نان قرار گرفته است.
سال ۲۰۲۰ کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی دور هم جمع شدند تا در خصوص یارانههایی که به بخش کشورزی داده میشود تصمیم بگیرند. با این حال برخی کشورها از قبیل برزیل و هند به سیاستهای اروپا و آمریکا در قبال پراخت سالانه میلیاردها دلار یارانه به کشاورزان خود معترض بودند. زیرا این سیاست، هم باعث میشود کشورهایی که یارانه پرداخت میکنند محصولات را به قیمت ارزانتری تولید و روانه بازارهای جهانی کنند و هم کشورهای واردکننده نمیتوانند بخش کشاورزی خود را تقویت کنند.
با این حال حمایت عمومی از کشاورزی در ۵۴ کشور تحت نظارت OECD به رکورد ۸۵۱ میلیارد دلار در سال در سال ۲۲-۲۰۲۰ رسید. از این مبلغ، ۵۱۸ میلیارد دلار از حمایتهای بودجهای مالیاتدهندگان بوده است، در حالی که ۳۳۳ میلیارد دلار باقی مانده را از مصرفکنندگان به وسیله گرانتر کردن قیمتهای داخلی از قیمتهای موجود در بازارهای بین المللی دریافت کردهاند. اصلاح سیاستهای حمایتی میتواند به کشاورزی کمک کند تا پایدارتر و مولدتر باشد و در عین حال به معیشت کشاورزان با تأمین منابع درآمد اضافی کمک کند.
به گزارش اقتصادآنلاین، صنعت کشاورزی آمریکا به صورت میانگین از سال ۲۰۰۰ به بعد سالانه بیش از ۱۶ میلیارد دلار از دولت یارانه دریافت کرده است و یارانههای اتحادیه اروپا نیز به ۴۵ میلیارد یورو در سال میرسد. این یارانهها برای تولید محصولاتی همچون پنبه، گندم، ذرت و سایر محصولات تخصیص مییابد و با کاهش قیمت محصولات در بازارهای جهانی، رقابت را برای کشاورزان در کشورهای درحال توسعه دشوارتر کرده است. در حال حاضر کشاورزان آمریکایی دو برابر بیشتر از نیاز این کشور گندم تولید میکنند. محصولات مازاد را هم به کشورهایی که نمیتوانند به کشاورزان خود یارانه بپردازند صادر میکنند.
گندم نقش بزرگی در تأمین امنیت غذایی کشورها دارد و کمبود آن موجب بروز بحرانهای اساسی خواهد شد. به گزارش فائو، روسیه و اوکراین روی هم رفته تقریباً یک سوم صادرات جهانی گندم را تأمین میکردند ولی از زمان حمله روسیه به همسایه خود، صادرات گندم در بنادر دریای سیاه به کمترین حجم خود در طول ۱۰ سال گذشته رسیده است. در حال حاضر چین غول تولیدکننده گندم در جهان است و پس از این کشور، کشورهای دیگری مانند «هند»، «روسیه»، «ایالات متحده آمریکا» و «فرانسه» نیز در زمره تولیدکنندگان بزرگ گندم در جهان به شمار میروند. هر کدام از این کشورها با اتکا به شرایط اقلیمی و امکانات خود، در تلاش برای تأمین سهمی از این کالای استراتژیک هستند.
چین با تولید بیش از ۱۳۰ میلیون تن گندم بزرگترین تولیدکننده این محصول در جهان است. این کشور بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ توانسته است تولید گندم خود را از ۱۲۲ میلیون تن به ۱۳۶ میلیون تن برساند. مناطق وسیع کشت، خاک حاصلخیز و استفاده از تکنولوژیهای نوین کشاورزی، از جمله عوامل کلیدی موفقیت چین در این زمینه محسوب میشود.
علاوه بر این روند واردات گندم در چین از ۳.۲ میلیون تن در سال ۲۰۱۹ به ۱۱.۸ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ رسیده است که نشان میدهد که روند مصرف در چین افزایشی بوده و ضریب خودکفایی در این کشور با کاهش روبه رو است. چین طی این سالها این خلاء بین تولید و مصرف را با افزایش واردات از استرالیا، کانادا و به میزان کمتر از قزاقستان پر کرده است. این وضعیت حاکی از تعمیق وابستگی چین به کشورهایی است که در بلوک غرب توصیف میشدند، با این حال توافق کریدور جدید زمینی غلات با هدف تأمین سالانه بخش قابل توجه نیاز گندم چین از روسیه، نشان میدهد این کشور راهبرد کاهش وابستگی غذای به کشورهای بلوک غرب و تعمیق روابط با روسیه را در دستور کار خود قرار داده است.
براساس گزارش OECD، چین سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۸۵.۹ میلیارد دلار، به بخش کشاورزی یارانه پرداخت کرد به طوریکه این کشور را به بزرگترین یارانه دهنده کشاورزی تبدیل کرد. وضعیت پرداخت یارانه دولت چین به تولید محصولات اساسی نظیر گندم و برنج، باعث مناقشه میان این کشور و آمریکا در سالهای اخیر شده است. چنانکه دولت آمریکا در اعتراض به وضعیت پرداخت یارانه این محصولات در چین به سازمان تجارت جهانی شکایت کرده است. بر اساس اعلام مقامات آمریکایی، پرداخت یارانه به تولیدکنندگان گندم در چین باعث کاهش صادرات این محصول به کشور چین و خسارات فراوان به کشاورزان آمریکایی شده و بر خلاف سیاستهای تجارت آزاد wto است. سازمان تجارت جهانی نیز اخیرا در تایید اعتراض دولت آمریکا اعلام کرده است: حمایتهای دولت چین از تولید محصولاتی نظیر گندم و برنج بیش از استانداردهای این سازمان است و دولت این کشور باید برای کاهش سطح حمایتهای خود اقدام کند.
به طور تاریخی امنیت غذایی همیشه اولویت اصلی رهبران چین بوده است و این برای نسل کنونی مستثنی نیست و برای آنها به عنوان «وظیفه ابدی» میراثی باقی مانده تلقی میشود. پکن امنیت غذایی را به عنوان تعادل نسبی در تقاضای داخلی و عرضه غلات تعریف میکند. بنابراین، سیاستهای امنیت غذایی چین که اخیراً اعلام شده، برای محافظت از زمینهای کشاورزی چین، تسریع توسعه و تجاریسازی بذرهای اصلاحشده ژنتیکی در چین و اطمینان از حفظ تولید کشاورزان چینی و همچنین دستاوردهای بیشتر در بازدهی و بهرهوری تولید گندم، برنج، ذرت و سویا طراحی شده است.
در سال ۲۰۱۵، دولت طیفی از کالاهای تحت پوشش را گسترش داد و مدلی که تفاوت بین قیمتهای هدف و قیمتهای واقعی بازار را جبران میکرد، جایگزین خریدهای تضمینی دولتی با قیمتهای مداخلهای شد. در برآورد پشتیبانی خدمات عمومی، سه دسته بیشترین حمایت مالی را جذب میکنند: توسعه و نگهداری زیرساختهای کشاورزی، سهامداری عمومی و دانش کشاورزی و سیستم نوآوری.
وزارت دارایی چین اجرای سراسری بیمه کامل و بیمه نامههای درآمد کاشت برای برنج، گندم و ذرت را به عنوان بخشی از برنامه امنیتغذایی برای تشویق کاشت غلات اصلی اعلام کرد. این سیاست با هدف بهبود سطح حمایت از بیمه کشاورزی، تثبیت درآمد کشاورزان، حمایت از احیای مناطق روستایی و حفظ امنیتغذایی است.
افزایش حمایت از کشاورزان در حالی صورت میگیرد که بزرگترین تولیدکننده و خریدار محصولات کشاورزی جهان که معمولاً با بلایای طبیعی آسیبرسان به محصولات کشاورزی نیز مواجه است، به دنبال خودکفایی غذایی و وابستگی کمتر به واردات است.
قیمتگذاری گندم در چین از طریق برآورد هزینههای تولید گندم، میزان تقاضای گندم تولید شده و برآورد قیمتهای بین المللی توسط کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی اقتصادی چین انجام میشود. با این وجود قیمت گندم تولید داخلی این کشور در مقایسه با نمونههای خارجی به مراتب بالاتر است؛ به طوریکه اکنون قیمت گندم چینی، ۴۰ الی ۵۰ درصد بالاتر از گندمهای وارداتی است.