حسن انصاری

باورتان می شود که ما در زبان های اروپایی جز با یکی دو استثنا تقریبا هیچ کتابی درباره زندگی، تعالیم و سهم سیاسی و اجتماعی و دینی ائمه شیعه نداریم. آنچه هم تاکنون نوشته و منتشر شده با آنچه درباره ائمه و علمای طراز اول اهل سنت در زبان های غربی داریم قابل مقایسه نیست.

درباره رئیس مذهب جعفری امام جعفر صادق (ع) تاکنون هیچ کتابی مستقل که به تمامی این ابعاد بپردازد منتشر نشده. درباره امام باقر هم با اینکه یک کتاب به انگلیسی منتشر شده اما همچنان جای یک تحقیق جامع خالی است. به استثنای دو سه امام درباره سایر ائمه تقریبا هیچ چیزی نداریم. درباره ابعادی از زندگی و تعالیم و یا تاریخ شیعه در دوران حضور امامان مقالات و یا کتاب هایی نوشته شده اما برای بیشتر ائمه شیعه ما کتاب و یا کتاب هایی که با نگاهی کلی ابعاد مختلف زندگی و تعالیم اعتقادی و فقهی و سیاسی و اجتماعی را روشن کند نداریم. این بسیار مایه تأسف است. چه کرده ایم تاکنون؟ هیچ. هزاران حدیث و متن از ائمه ای مانند امام باقر، صادق، موسی بن جعفر و امام رضا باقی است اما ما تاکنون نتوانسته ایم تعالیم امامان شیعه را به صورت تحقیقی و آکادمیک و قابل گفتگو در فضاهای آکادمیک جهانی معرفی کنیم. فقط درباره امام رضا چندین کتاب می توان نوشت. درباره بررسی جامع سهم علمی حضرت در تمدن اسلامی هیچ چیزی به این زبان ها نداریم. به طور کلی درباره میراث علمی ائمه چه نوشته ایم؟ خیلی کم. در یکی از مهمترین کتاب هایی که درباره میراث شیعه به زبان انگلیسی نوشته شده فصلی به امام صادق اختصاص داده نشده و میراث علمی و مکتوب حضرت به بجث گذارده نشده. درباره ائمه اخیر شیعه وضع به مراتب بدتر است و هیچ کتاب و مقاله جامعی به زبان های اروپایی وجود ندارد. می توان کتاب ها نوشت درباره تعالیم دینی و اخلاقی و سیاسی/ اجتماعی ائمه اما متأسفانه هنوز ما اول راهیم و هیچ کاری درخور انجام نداده ایم. حتی مداخلی که برای امامان شیعه در دانشنامه های فارسی خود نوشته ایم آنچنانکه باید نیست. جای تأسف دارد.