جمعه, 10 فروردین 1403
جمعه, 10 فروردین 1403
Friday, 29 March 2024
روزنامه گیلان امروز [ شماره ۶۴۷۷ ]

 

گیلان امروز- چند روزی است که احتمال تخریب هتل فردوسی رشت به دنبال خروج آن از فهرست آثار ملی خبرساز شده است. بنایی که هشت سال پیش با شماره ثبت ۳۰۷۲۰ در فهرست آثار ملی قرار گرفت و بنا به این اصل دستگاه های زیرمجموعه ی دولت باید از آن حفاظت می کردند.

این عمارت مربوط به اواخر دوره ی پهلوی اول و مقارن با جنگ جهانی ساخته شده و از نظر الگوی معماری شبیه  بناهای اواخر دوره قاجار است  بنا  به لحاظ تزیینات خارجی دارای سمبل هایی از ایران باستان بوده و شاخصه ی مهم آن نشان «فِرَوَهَر» بر سردرب بناست. غیر از تزیینات بیرونی بنا، این عمارت از معدود بناهای باقیمانده رشت است که با یک راهرو در طبقه دوم با ساختمان مجاور خود دسترسی دارد. طبقه دوم این بنا به سبک بناهای گیلان، ایوان باریکی دارد که به آن «ایوان کتابی» می گویند.

جز این، بنای فوق محل برگزاری اولین جلسات شوراست که سابقه ی آن به دوستی عضو شورای شهر فعلی، اسماعیلی حاجی پور (که در شورای اول نیز حضور داشت)، با مالک بنا برمی گردد . طبق وعده ای که این عضو شورا داده بود قراربود هم به خاطر سابقه تاریخی هم مکان اولین پارلمان شهر این بنا حفظ شود. اما اقدام مالک برای خروج این بنا از ثبت میراث فرهنگی در دوره ی چهارم شورای شهر رشت نتیجه داد و موفق به خروج آن شد.

به گونه ای که هفت سال بعد در شهریورماه ۹۸ نماینده ی میراث فرهنگی گیلان خبر خروج عمارت هتل فردوسی از فهرست آثار ملی را تایید کرد و علت آن را شکایت وراث این بنا به دیوان عدالت اداری عنوان کرد. فعالان میراث فرهنگی معتقدند این رویه بسیار مرسوم است و معمولا وقتی وراث یک بنای تاریخی به دیوان عدالت اداری شکایت می کنند، دیوان عدالت ترجیح می دهد باری را از دوش میراث بردارد و صاحبان بنا نیز به مرادشان برسند. اتفاقی که شاید کمبود بودجه های وزارت میراث فرهنگی در بخش های مختلف عامل آن باشد.

طبق نظر کارشناسان، شورای عالی شهرسازی، شهرداری و حتی دستگاه قضایی، تنها به حق تملک مالک رای می دهند و به نظر می رسد حفظ هویت های محلی کمتر در احکام مورد توجه است. در حالی که دیگر متولیان شهری هم باید برای خرید و تغییر چنین بناهایی هزینه کنند.

به گزارش مرور آن طور که در ردیف بودجه ی سال ۱۴۰۰ آمده است بودجه ی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ۱۳۹۴ میلیارد و ۳۲۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و مشخصا بودجه ی معاونت میراث فرهنگی ۲۴۱ میلیارد و ۸۰۵ میلیون تومان است. با یک محاسبه ی سرانگشتی و غیردقیق می توان به عدد غیرقابل باوری رسید؛ با بودجه ی بخش میراث فرهنگی، سهم هر استان برای مرمت، ترمیم و حفاظت از ابنیه ی تاریخی تنها ۷ میلیارد و ۵۳۱ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان است. یعنی استان گیلان با دارا بودن بیش از هزار باب ابنیه ی تاریخی ثبت شده و تعداد بسیار زیادی بنای درحال تخریب تنها باید فعالیت یک سالش را با هفت میلیارد تومان انجام دهد.

هتل فردوسی که تنها نمونه ای از تخریب ابنیه ی تاریخی در سال های اخیر است بهانه ای شد تا جدی تر به این موضوع ورود کنیم. سیر روایت و ترتیب مصاحبه شوندگان در ادامه ی این گزارش قابل توجه است.

در ابتدا در گفت و گو با ولی جهانی، معاون میراث فرهنگی گیلان پرونده ی هتل فردوسی را پیگیری کردیم. جهانی در پاسخ به ما این موضوع را در حیطه ی بحث های حقوقی نهاد متبوعش دانست و پرسش ها را به بخش حقوقی میراث فرهنگی گیلان ارجاع داد.

در ادامه به سراغ محمدعلی شعبانی کارشناس امور حقوقی میراث فرهنگی گیلان رفتیم و ماجرای چگونگی خروج هتل فردوسی را از او پیگیری کردیم. شعبانی مصاحبه با رسانه ها را از وظایف سازمانی خود ندانست. او برای پاسخ به وضعیت این پرونده ما را به مسوول روابط عمومی میراث فرهنگی گیلان ارجاع داد و هرگونه اظهار نظر در این باره را منوط به تایید روابط عمومی دانست.

آنطور که کارشناسان روابط عمومی میراث فرهنگی عنوان کردند عادل حسینی، مدیر  روابط عمومی میراث فرهنگی گیلان در روز مصاحبه یعنی ۷ بهمن به دلیل جلسات کاری متعدد در مرکز حضور نداشت. اما با این وجود کارشناسان روابط عمومی میراث پیشنهاد کردند تا این موضوع را از سیدمهدی میرصالحی، مسوول ثبت آثار میراث فرهنگی گیلان پیگیری کنیم.

خبرنگار در تماس با میرصالحی نیز موفق به دریافت پاسخ مشخصی نشد. میرصالحی در پاسخ به مرور می گوید: هویت شما به عنوان خبرنگار برای ما چندان آشکار نیست.

من نمی توانم مصاحبه کنم چون در صورت اشتباه خطر اخراج از مسوولیت، من را تهدید می کند. با این وجود او سر این رشته را در دست مسعود حلاج پور، مدیرکل میراث فرهنگی گیلان دانست و پیشنهاد کرد با او مصاحبه کنیم.

حلاج پور نیز در مصاحبه ی کوتاهی با مرور این موضوع را در حوزه ی اختیارات ولی جهانی، اولین مصاحبه شونده ی ما دانست و مرور بالاخره نتوانست از سیکل بروکراسی میراث فرهنگی گیلان پاسخی برای این پرسش ها به دست آورد.

تلاش ها چندین باره ی مرور برای تماس با مسعود حلاج پور از صبح روز سه شنبه هفتم بهمن ماه تا غروب چهارشنبه هشتم بهمن به نتیجه نرسید و مدیرکل میراث فرهنگی گیلان پاسخی به شبهات موجود درباره این عمارت نداد.

فعالان میراث فرهنگی چه می گویند؟

در ابتدا محمدحسین ظریفی، یکی از فعالان میراث فرهنگی و بناهای تاریخی شهر رشت که در چند روز اخیر در صفحه ی شناخته شده ی اینستاگرامش چند بار درباره تخریب هتل فردوسی موضع گرفت. وی به مرور می گوید: الان دیگر نمی توان مانع از تخریب این بنا شد. باید همان زمان که این بنا را از فهرست آثار ملی خارج کردند برای جلوگیری از تخریب اقدام می شد.

در ادامه فاطمه علی اصغر، روزنامه نگار حوزه ی میراث فرهنگی در گفت و گو با مرور بیان می کند: روند چنین شکایت هایی بسیار ساده است. کافی است مالک در اعتراض به ثبت ملی بنایش به دیوان عدالت شکایت کند و چون شاکی پرونده خصوصی است دیوان عدالت نیز بدون سختگیری خاصی رای به خروج بنا از فهرست آثار ملی می دهد.

علی اصغر همچنین می افزاید: وقتی کارشناس حقوقی میراث فرهنگی گیلان تن به مصاحبه درباره این پرونده نمی دهد، بدین معناست که او در دادگاه که به نیابت از وزارت میراث فرهنگی شرکت کرده، نتوانسته است از حقوق بنا دفاع کند و نتیجه ی دادگاه را به مالک باخته است.

او در انتها اضافه می کند: متاسفانه پرونده های زیادی در سطح کشور گرفتار همین مشکلند و مالکان عمدتا به راحتی رای دادگاه را به نفع خود تصاحب می کنند.

سعید متقی دیگر فعال میراث فرهنگی گیلان نیز در گفت وگو با مرور ادامه می دهد: در شهریور ماه ۹۸ با شکایت مالک و حمایت های یکی از نمایندگان مجلس گیلان، این بنا با رای دیوان عدالت اداری از فهرست آثار ملی خارج شد و طبق گفته ی کسبه ی خیابان شریعتی و همه ی سرقفل داران زیر این بنا همه چیز برای تخریب آماده است. او می گوید: پرسش بسیاری از دوست داران و فعالان میراث فرهنگی رشت این است که بنایی با این قدمت و زیبایی که شاخصه های ارزشمند معماری همچون «ساباط» نمای زیبای موسوم به سنگ عمارت، درهای چوبی بسیار زیبا، سردر زیبای فروهر و سیمان بری و تزئینات بسیار ارزنده ی داخلی دارد چگونه از فهرست آثار ملی خارج شده است؟

او پرسش خود را اینگونه تکرار می کند: اگر این بنا واجد ارزش معماری و تاریخی نبود چگونه در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت؟ یا از جهت دیگر یک بنای تاریخی می بایست چه ویژگی هایی داشته باشد تا به عنوان اثر ملی ثبت و حفاظت شود؟

 

 

 

یک مالک، یک ترفند و دو تخریب

به گواه فعالان این حوزه مالک هتل فردوسی رشت، مالک سرای میخچی نیز هست و دو سال پیش با چنین ترفندی توانست سرای میخچی را هم از فهرست آثار ملی خارج کند.

گویا مالک این بنا روابط بسیار نزدیکی نیز با یکی از نمایندگان گیلان در مجلس شورای اسلامی (م.د) دارد و از اعضای اصلی ستاد انتخاباتی اوست. طبق شنیده ها این فرد  سه پلاک دیگر از خانه های تاریخی مجاور را نیز در ضلع شرقی سرای میخچی خریداری کرده است و قصد دارد هایپر مارکتی در پنج طبقه احداث کند.

به عبارت روشن، چهار هزار متر زیربنا و مجموعا ۲۰ هزار متر با عمارت میخچی و خانه های اطراف آن ضمیمه این بنا می شود. براساس برآوردهای اولیه، قیمت هر متر از این زمین ها ۱۰۰ میلیون تومان برآورد شده است.

این درحالی است که «هتل فردوسی» و «سرای میخچی» هر دو در مجاورت خانه تاریخی چینی چیان قرار دارند و از نگاه قانون امکان ساخت بنای پنج طبقه در حریم یک اثر تاریخی ثبت ملی وجود ندارد.

فعالان میراث فرهنگی معتقدند پیگیری ها و سیاسی کاری های مالک این بنا با افراد شاخص در استان و کشور سبب شده است که او بتواند به راحتی بسیاری از ابنیه ی تاریخی را با این ترفند برای استفاده ی اقتصادی از ثبت خارج کند.

آن ها می گویند: ما حتی نامه ای با امضای تعداد زیادی از دلسوزان و فعالان شهر خطاب به وزیر میراث فرهنگی ارسال کردیم تا آقای مونسان شخصا مانع از تخریب هتل فردوسی شود اما تا امروز نتیجه ای نداده است.

در روزهای اخیر که تب تند تخریب هتل فردوسی بسیاری را متاثر کرد فعالان میراث شهر رشت حتی با هزینه ی شخصی خود مسابقه ا ی در زمینه ی عکاسی با موضوع «هتل فردوسی» ترتیب دادند و هدایای آن را نیز خودشان با هزینه ی شخصی تامین کردند.

آن ها می گویند: بسیاری از ما به صورت داوطلبانه خانه های تاریخی را مستندسازی کرده ایم و حتی هزینه ی ثبت ملی برخی از آن ها را نیز خودمان تقبل کرده ایم اما متاسفانه اداره کل میراث فرهنگی با وجود رفت و آمد مدیرانش از انجام کوچکترین کنشی در حوزه ی میراث ناتوان است. حتی زمانی که ما به آن ها فشار می آوریم یا با مالکین برای حفظ بنا به توافق می رسیم، میراث گیلان حتی توانایی راضی نگه داشتن مالکین را هم ندارد و عملا بازی را آغاز نکرده، می بازد.

چرا تخریب هتل فردوسی مهم است؟

 

پس از آنکه خبر خیز چنگک های بیل های مکانیکی برای دیوارهای بنای هتل فردوسی فضای مجازی را پر کرد بسیاری از میزان پرداختن به این بنا شگفت زده شدند. اما حقیقت این است که حساسیت افکار عمومی نسبت به این موضوع چیزی نیست که یک شبه و تنها بر سر تخریب این بنا به وجود آمده باشد. همه به خاطر دارند که بر سر تخریب خانه ی موروثی هوشنگ ابتهاج چه مطالبه ای در شهر شکل گرفت و مسئولان را وادار به پاسخگویی کرد. هرچند که با ساختارهای پیچیده و فسادگرفته ی میراث فرهنگی و نیز با اعمال نفوذ شخصیت های شاخص سیاسی مثل نماینده ی گیلان (م.د) چندان نمی توان به توقف این جریان امیدوار بود اما مطالبه ی افکار عمومی ارزشمند است و نباید به سادگی از کنارش گذشت.

 

 

بیانیه ی انجمن شهرسازی دانشگاه گیلان، خبری خوب در دل بحران

در میان واکنش نهادها و فعالان مدنی، بیانیه ی انجمن شهرسازی دانشگاه گیلان درباره ی اهمیت بنای هتل فردوسی جالب توجه بود. شاید بعد از مدت ها بود که دانشگاه و فعالان آن نیز از مطالبه ی عمومی شهروندان عقب نماندند و در یک بیانیه ی کاربردی نسبت به تخریب هتل فردوسی واکنش نشان دادند. این انجمن دانشجویی با خطاب قرار دادن مردم، اعضای شورای شهر، شهرداری رشت و اداره کل میراث فرهنگی گیلان از آن ها خواسته است منافع عمومی را بر منافع شخصی و گروهی ترجیح دهند و امید برخاسته در جامعه را به یاس بدل نکنند.

 

 

 

 

 

به اشتراک بگذارید:

نظر شما:

security code
طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان