سعیده قرشی، معمار/شهرپژوه
هنگامی که دو زمین لرزه بزرگ در کریستچرچِ نیوزلند در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ رخ داد و این شهر ساحلی ۴۰۰ هزار نفری تقریبا نابود شد. آنچه از این شهر باقی ماند، نماهای متشکل از کانتینرهای مخصوص حملونقل و بناهای تاریخی در حال فروریختن و به عبارتی دیگر تصویری بیروح و بیحس از مکان بود… . چندی بعد به مدد گروههای فعال مردمنهاد، توسعه پروژههای موقت آغاز شد؛ طرحهایی برای بازگرداندن زندگی به اجتماع، شادی و هنر و البته رونق تجاری به مراکز شهری تخریب شده… . حالا دیگر قدم زدن در اطراف کریستچرچِ پس از فاجعه، ثابت میکرد فاجعه زلزله ظرفیت عمیقی از استعداد خلاق را نیز به حرکت درآوردهاست؛ بدین ترتیب کریستچرچ به مرکز شهرسازی تاکتیکی تبدیل شد: راهبردی که از ابتکار و روح جوامع برای بهبود زندگی شهری [همچنین نوظهور، سازگار و ایجاد شده توسط کاربر] طیف گستردهای از اقدامات و اصلاحات کوتاه مدت، کم هزینه، مقیاس پذیر و محبوب عموم را خلق کرد.
شهرسازی تاکتیکی رویکردی برای ایجاد و فعالسازی مجتمعهای زیستی با استفاده از مداخلات و سیاستهای کوتاه مدت، کمهزینه و مقیاسپذیر است. شهرسازی تاکتیکی توسط طیف وسیعی از بازیگران، از جمله دولتها، گروههای تجاری/خصوصی و غیرانتفاعی، گروههای شهروندان و افراد ذینفع میتواند مورد بهرهبرداری قرار گیرد. این رویکرد به طور عام برای شهروندان این امکان را فراهم میکند تا روند طراحی یا برنامهریزی مجدد فضای عمومی کلید بخورد و البته این بار شهروندان نقش موثری داشته باشند؛ برای توسعهدهندگان یا کارآفرینان، وسیلهای برای استقرا «هوش طراحی» از حوزه مورد نظر برای ارائه خدمات آینده را فراهم میکند…. برای سازمانهای مدافع حقوق شهروندی ذیربط راهی برای نشان دادن حمایت از عموم فراهم میشود و نهایتا برای دولتها، یک زمینه تمرینی برای به محک کشیدن ایدهها و انتخاب بهترین شیوهها!
مداخلات تاکتیکی در مقام «اصلاحات بعد از فاجعه» بسیار جسورانه از شکاف برنامهریزی رسوخ کرده، مانند رودی که مسیر خود را مییابد، مسیر اصلاحیِ حیاتبخش خود را در اجتماعات شکل میدهد. فرایندی که به دنبال پاسخی واقعی در زمان واقعه است؛ این پاسخ گاه با یافتن راه برای بروز پاپآپها [پروژههای خلقالساعه] و ایجاد آرامش در ترافیک نمایان میشود و گاه التیامی بعد از فاجعه… . شهرسازی تاکتیکی به راستی در زمان بحران میدرخشد؛ در مصداق کریستچرچ، گروهی متشکل و توسعه یافته توسط هنرمندان، دانشگاهیان، توسعهدهندگان، مشاغل کوچک، مالکان و حتی معماران و برنامهریزان به عنوان الگوی غالب برای بازسازی شهر دست به دست هم دادند… . گروههایی با اعضایی تا این حد متفاوت، ثابت کرد که شبکههای اجتماعی میتوانند سریعتر از هر سازمان وابسته به حکمروایی بسیج شوند. شهرسازی تاکتیکی به تعبیری میتواند باعث تابآوری بیشتر شهر شود؛ ادبیات نوظهور نشان میدهد که امروزه شهرهای تابآور با نوآوری، حاکمیت مشارکتی و روابط اجتماعی قوی شکل میگیرند… . در این میان و در پی فاجعه، مردم کریستچرچ خلاقیت، تابآوری، انعطاف و همبستگی بیبدیلی را انباشتند که در مقام سرمایه اجتماعی و ساختاری نیازمند حفظ و ارتقا است.