گیلان امروز- مدیرکل مدیریت بحران گیلان، از تخصیص اعتبار ۴۰ میلیارد تومانی سازمان مدیریت بحران برای مقابله با تنش آبی احتمالی در استان خبر داد و گفت: تنش آبی بیشتر مناطقی را تهدید می کند که کشاورزی آن به صورت سنتی آبخور است.
امیر مرادی در گفت وگو با ایسنا، یکی از وظایف سازمان مدیریت بحران را رصد مشکلات موجود در دستگاه ها دانست و اظهار کرد: نیازمند کسب اطلاعات دستگاه ها در سه حوزه پیش بینی بحران، مقابله با بحران و بازسازی خسارات ناشی از بحران هستیم.
وی با اشاره به اطلاعات احصا شده از آب منطقه ای، جهاد کشاورزی و هواشناسی، از وضعیت نامناسب منابع آبی استان و کمبود بارش ها خبر داد و عنوان کرد: متاسفانه پدیده تغییر اقلیم در حال رخ دادن است و با افزایش دما حتی در فصول سرد سال مواجه هستیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان، با بیان اینکه زمستان سال گذشته بارش برف بی نظیری در استان داشتیم، گفت: متاسفانه افزایش دما در بهمن ماه و وزش بادهای گرم موجب آب شدن سریع برف های ذخیره در ارتفاعات شد.
مرادی، با اشاره به عدم راه اندازی سدهای داخل استان برای ذخیره و جمع آوری آب های جاری در پایین دست، خاطرنشان کرد: در زمستان سال گذشته ظرفیت سد سفیدرود تکمیل شد، اما بخشی از اراضی کشاورزی استان آبخور سد سفیدرود نیستند.
وی از احتمال کاهش بارش ها و ایجاد تنش آبی در خرداد، تیر و مرداد سال جاری خبر داد و عنوان کرد: این تنش آبی بیشتر مناطقی را تهدید می کند که کشاورزی آن به صورت سنتی آبخور است.
مدیرکل مدیریت بحران گیلان، از تخصیص اعتبار ۴۰ میلیارد تومانی سازمان مدیریت بحران برای مقابله با تنش آبی احتمالی در استان خبر داد و افزود: این اعتبار صرف برق دار کردن چاه ها و تکمیل و تجهیز سردهنه ها جهت تامین آب مورد نیاز کشاورزی می شود. همچنین به زودی اعتبار ویژه تامین آب شرب و کشاورزی از طریق وزارت کشور تخصیص می یابد.
وی از کشاورزان خواست طی چند روز باقی مانده تا پایان اردیبهشت اقدام به بیمه محصولات کشاورزی خود کنند و گفت: خوشبختانه در حال حاضر ۴۵ هزار هکتار از اراضی شالیکاری گیلان از طریق صندوق بیمه کشاورزی بیمه شده که نسبت به سال گذشته ۱۱۶ درصد رشد داشته است؛ دولت حمایت های خوبی از صندوق بیمه کشاورزی دارد و تنها ۳۰ درصد هزینه بیمه بر عهده کشاورز است.
مرادی، با بیان اینکه محصول برنج در دو مرحله خزانه و برداشت مشمول بیمه کشاورزی می شود، خاطرنشان کرد: به دنبال کاهش خسارات وارده بر کشاورزان هستیم.
آیا آب وارد میکنیم؟
یک پژوهشگر منابع آب گفت: درست است که ما کشوری با مشکلات آب هستیم و متوسط بارندگی نسبت به نُرم جهانی پایینتر است اما منابع آب در دسترس هم کم نیست. بزرگترین معضل ما سوءمدیریت در منابع آب است، اگر تلفات و آب بهحسابنیامده را در شبکه شهری و روستایی مدیریت کنیم، چرا باید ذهنمان به سمت واردات آب برود؟
محمدرضا فرزانه در گفتوگو با ایلنا، اظهار داشت: این یک واقعیت است که ما کشوری هستیم که در طول تاریخ همواره با کمآبی مواجه بودیم، ایرانیان باستان مبدع قنات و آبانبار بوده و جزء افتخارات تاریخی ما در خصوص مدیریت منابع آب بوده که یک جنبه آن کمبود آب است. در زمانی که تکنولوژی پیشرفتی نداشته و بهسختی زمین را حفر و ساخت و ساز میکردند تا آبانبار و قنات بسازند، بیانگر این است که ایرانیان همواره با کمبود آب مواجه بوده و برای آن هم برنامهریزی داشتند.
وی افزود: اکنون ما برخی عوامل کلیدی را فراموش کردیم و به جای تاکید بر رویکردهای اصولی، منطقی و خردمندانه؛ بدنبال افزایش عرضهمحوری رفتیم، در قرن اخیر تجربه منفی زیادی در زمینه عرضهمحوری بیشتر داشتیم و این یک نگاه خیلی سطحی است که تصور کنیم هر قدر عرضه را بیشتر کنیم مشکلات منابع آب کمتر میشود، برخی مواقع تاکید روی عرضهمحوری خود بنای سازوکارهایی میشود که مشکلات منابع آب را بیشتر کرده و تهدیدی برای منابع آب خواهد بود.
این پژوهشگر منابع آب تصریح کرد: وقتی انتقال آب از یک حوضه آبریز به حوضه دیگر مورد توجه قرار میگیرد برخی افراد تصور میکنند که به خیر و صلاح کشور است، در حالی که به جای اندیشه بر تبعات مگاپروژههای انتقال؛ به جایی میرسیم که برای حل کردن مشکلات مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک کشور، روی تشدید مشکلات آب تمرکز کردهایم.
الگوی مصرف نگرانکننده است
وی خاطرنشان کرد: نحوه مصرف آب در کشور ما مانند کشوری است که از نظر بودجه محدود و به جای اینکه آن را مدیریت و خرج را بر اساس دخل برنامهریزی کند، ولخرجی میکند، شهرهایی هم که مقصد انتقال آب هستند نیز ولخرجترند. در هر حال پایدار بودن این راهکارها با چالش جدی مواجه است، در چنین بستری که رویکرد خردمندانهای برای مصرف آب نه تنها در بخش شرب بلکه در کشاورزی و صنعت هم نداریم، الگوی مصرف ما واقعا نگرانکننده است.
فرزانه با بیان اینکه ما به این دیدگاه نرسیدیم به دنبال صنایعی باشیم که آباندوز بوده و کمترین وابستگی به منابع آبی داشته باشد، گفت: حتی در استانهایی که از نظر منابع آبی شرایط فوقالعاده نگران کنندهای دارند کماکان بدنبال صنایع آببر بودهایم و به این دیدگاه نرسیدیم که کشوری با اقلیم غالب خشک و نیمهخشک هستیم و باید مصرف آب نه فقط برای شرب بلکه در بخش صنعت و کشاورزی با میزان موجودی همخوانی پیدا کند و در جایی مسیر آن از وابستگی به منابع پایه باید جدا شود.
این کارشناس حوزه آب تاکید کرد: نه تنها با شاهکارهای تاریخی از جمله قنات و آبانبار به عنوان الگوی پایدار استفاده از منابع آب سطحی و زیرزمینی فاصله داریم، روند مصرف ما با اصول ساده علمی هم مغایرت دارد، در چنین شرایطی به جای اینکه مدیریت منابع آب روی عرضهمحوری بیشتر تمرکز میکنیم.
وی ادامه داد: بالغ بر نیم قرن است که تکلیف عرضهمحوری در ادبیات اقتصادی دنیا مشخص است و نمیتوانیم با این روش موفق شویم، عرضهمحوری و رویکرد سازهای راهکارهای جدی، اصولی و بلندمدت برای حل مشکلات ما نیستند. باید به علم و رویکرد تاریخی برگردیم، باید وجوه نهادی مدیریت منابع آب را مورد توجه قرار دهیم تا بصورت ریشهای مشکلات را حل کنیم، به طور مثال میتوانیم در سطح کلان تصمیم بگیریم که آیا دنبال این هستیم که رویکرد مبتنی بر توسعه آببر فعلی را ادامه دهیم و یا به این درک رسیدیم که شرایط نگرانکننده است و اگر با این سیستم حرکت کنیم برای شرب کشور هم دچار چالش میشویم؟ آیا میدانیم توسعه صنایع باید نه بر مبنای توسعه آببر بلکه آباندوز باشد؟
فرزانه خاطرنشان کرد: اولویت این است که از همین منابع موجود به بهترین شیوه استفاده کنیم و از توسعه آببر به آباندوز تغییر ریلگذاری داشته باشیم، پیدا کردن مصادیق از این قبیل یکی از نیازهای جدی و ویژه کشور است که سالها به فراموشی سپرده شد. غفلت از این موضوعات روزبروز شرایط را نگرانکنندهتر میکند.
وی ادامه داد: اگر تصور کنیم راهکارهای مدیریت منابع آب فقط به حیطه مهندسی محدود میشود متاسفانه مسیر را اشتباه رفتهایم.
این پژوهشگر حوزه منابع آب با تاکید بر اینکه باید بودجهریزی را بر مبنای واقعیت انجام داده و ریشههای اصلی مشکل را مورد توجه قرار دهیم، افزود: اگر میخواهیم مشکل مدیریت منابع آب را حل کنیم باید بدنبال معیشت مکمل و جایگزین باشیم و در این زمینه هزینه کنیم، اگر همین عددی که برای طرح احیا و تعادلبخشی هزینه شده را برای توسعه آباندوز و فرهنگسازی هزینه کنیم و کشاورزان به این نتیجه برسند که معیشت مکمل و جایگزین وجود دارد که با مصرف آب کمتر و تبعات محیط زیستی کمتر ارزش افزوده بیشتری ایجاد میکنند، آیا باز هم به صورت غیرمجاز از منابع آب زیرزمینی بهرهبرداری میکردند؟
وی گفت: به جای اینکه معیشت جایگزین و مکمل را پیدا کرده، فرهنگسازی کنیم و سیستم را به سمتی ببریم که بارگذاری روی منابع آب کمتر شود، به سمتی میرویم که بدون توجه به ریشه مشکل را حل کنیم به همین دلیل دو دهه است برای طرح احیا و تعادلبخشی منابع آب زیرزمینی هزینه شده اما موفقیت آن در هالهای از ابهام است. اگر به جای هزینه این طرحها ریشه مشکل را بخوبی شناسایی میکردیم خیلی از مشکلات حل میشد.
فرزانه درباره اینکه آیا ممکن است به مرحله واردات آب برسیم، گفت: درست است که ما کشوری با مشکلات آب هستیم و متوسط بارندگی نسبت به نُرم جهانی پایینتر است اما منابع آب در دسترس هم کم نیست، بزرگترین معضل ما سوءمدیریت در منابع آب است. اگر تلفات و آب بهحسابنیامده را در شبکه شهری و روستایی مدیریت کنیم چرا باید ذهنمان به سمت واردات آب برود؟